Demir ve metal gibi sağlam yapılı malzemelerin birbirine eklenmesini ya da yapıştırılmasını sağlayan işleme kaynak adı verilir. Kaynak işlemi kaynak makineleri aracılığıyla yapılır. Kaynak işlemi sırasında işlem yapılan demir ya da metalden dış ortama çeşitli parçacıklar yayılır. İşçilerin bu parçacık ya da kıvılcımlardan kesinlikle korunmaları gerekmektedir. Kaynak işlerinde iş sağlığı ve güvenliği şartlarını sağlamak için işçilerin belirli koruyucu malzemelere ihtiyaçları vardır. Bu doğrultuda kaynak işlemine başlamadan önce kaynak gözlüğü, kaynak eldivenleri, koruyucu kulaklık ve en önemlisi kaynak solunum maskesi ile kaynak başlıklarının temin edilmesi gerekir. Kaynak işçileri bu eşyaları temin ederek kaynak işlemine başladıkları takdirde işlem esnasında ortaya çıkabilecek olası yaralanmaların önüne geçilmiş olur. Kaynak işlemi sırasında ihtiyaç duyulan koruyucu malzemeler arasındaki en önemli eşya kaynak başlığıdır. Kaynaktan çıkan parçalar doğrudan doğruya kaynak işçisinin yüzüne doğru sıçrayabileceğinden, kaynak başlığı bu tür işlemlerde zorunlu olarak kullanılmaktadır. Kaynak başlıkları koruyucu kaynak başlıkları ve yüksek koruma sağlayan kaynak başlıkları olmak üzere farklı çeşitlerde üretilirler.

Kaynak Başlığı Kullanımının Önemi

Kaynak işlemi sırasında ortaya çıkan kıvılcımlar, bir yandan kaynak işçilerinin güvenliklerini tehdit ederken diğer yandan yapılan işlemin seyrini etkiler. İşçilerin ve iş ortamının güvenliğinin sağlanması ve yapılan işin düzgün bir şekilde devam ettirilebilmesi için kaynak başlığı kullanımına ihtiyaç vardır. Kaynak işlemi esnasında ortaya çıkan kıvılcımlar, kaynak başlığı kullanmayan kişinin gözünü alır. Bu da yapılmak istenen kaynak işleminin tam randımanlı şekilde gerçekleştirilememesi anlamına gelir. Kaynak makinesi başlığı genellikle göz kısmında bir koruyucu cam barındırır. Bu koruyucu cam kaynak işi yapan kişilerin gözlerini korur. Karanlık ortamlarda yapılan kaynak işlemlerinde kaynak başlığı kullanılmaz ise kaynak işçilerinde görüş kayıpları dahi yaşanabilmektedir.

Kaynak işlemi sırasında işçilerin korunmak durumunda olduğu bir başka şey ise kaynak dumanıdır. Kaynak sırasında açığa çıkan metal dumanları, kaynak yapılan malzemenin cinsine göre farklılık gösterirler ve genellikle zararlıdırlar. Kaynak güvenlik gözlüğü işçilerin gözlerini kaynak işlemi esnasında; oksijen kesim, çapak ve burada yaşanan ışımaya karşı koruma sağlar. Kaynak tozları söz konusu olduğunda asıl dikkat edilmesi gereken kaynak tozlarının solunmaması gerektiğidir. Kaynak işlerinde ortaya çıkan ve kaynak işçilerini olumsuz etkileyen kaynak tozları kişilerin sinir sistemi, karaciğer, böbrek, mide, bağırsaklar, solunum yolları ve kan yapıcı organlar gibi yerlerinde çeşitli sağlık sorunlarının ortaya çıkmasına neden olabilir. Bu sebeple kaynak işlemlerinde iş sağlığı ve güvenliği önlemlerinin net bir şekilde alınması kaynak işçilerinin sağlıkları söz konusu olduğunda son derece önemlidir.

Kaynak başlığı özellikleri itibari ile kaynak işlemlerinde ortaya çıkabilecek olumsuz koşulları ortadan kaldırmak için tasarlanmıştır. Kaynak işlemi esnasında ortaya çıkabilecek görme ve diğer sağlık sorunlarını kaynak başlığı kullanımı ile minimum seviyeye indirmek mümkündür. Kaynak işlemi sırasında işçiler kendilerini korumak için kaynak başlığı dışında farklı malzemelere de ihtiyaç duyarlar. Kaynak işlemi sırasında ortama yayılan kıvılcım kaynak işçilerinin el sağlıklarını da olumsuz etkileyebilmektedir. Kaynak işleminde ortaya çıkan kıvılcımlardan korumayı sağlaması için özel olarak üretilmiş olan kaynakçı eldiveni de kaynak işçilerinin tedarik etmesi gereken önemli malzemelerdendir. Kaynak solunum maskeleri ise, işlem sırasında ortaya çıkan zararlı partikülleri filtrelemeye yardımcı olur. Metal dumanına ve uçuşan toz parçalarına karşı, çalışanı korumayı hedefler.

Kaynak Başlığı Modelleri

Kaynak başlıkları kaynak yapılacak işleme ve materyale göre çeşitli farklılıklar gösterebilmektedir. Bu doğrultuda kaynak başlığı modellerinin baş ve boğaz için kaynak başlığı ve otomatik kararan kaynak başlığı olmak üzere iki çeşit olarak üretildiği söylenebilir. Kaynak başlığı modelleri seçilirken kaynak yapılacak malzemenin ne olduğu oldukça önemlidir. Kaynak yapılacak bazı malzemeler diğerlerine göre daha az zarar vericidir. Bu tür malzemelerin kaynak işlemi sırasında baş ve boğaz için kaynak başlığı kullanılabilir. Baş ve boğaz için kaynak başlığı erimiş metal, kıvılcım ve alevlere karşı koruma sağlamak amacı ile dayanıklı kumaş malzemeler kullanılarak üretilmiştir. Baş ve boğaz için kaynak başlıkları kaynak işlemini yapacak işçilerin baş ve boyun bölgelerini olduğu gibi kaplar. Böylelikle işçiler kaynak işlemi sırasında ortaya çıkacak olan kıvılcım, döküntü ve alevlere karşı kendilerini koruma altına almış olurlar. Bu kaynak başlığının yüz kısmında işçilerin görüşünü sağlamak amacıyla bir açıklık bulunur. Bu açıklık sayesinde işçiler kaynak işlemindeki zararlı maddelerden kendilerini korurken kaynak işlemini kolaylıkla gerçekleştirebilirler.

Dış koruma plakası diğer modellere göre daha dayanıklı malzemelerden üretilmiş olan otomatik kararan kaynak başlığı, ağır kaynak işlemlerinin yapımında kullanılır. Görüşü net kılabilmek adına değişken gölgeli otomatik kararan göz bölmesine sahip olan otomatik kararan kaynak maskesi, ağır kaynak işlemlerinin kolaylıkla gerçekleştirilebilmesini sağlar. Bu kaynak başlığı türü genellikle MMA, MIG/MAG ve TIG (>20A) kaynak ve taşlama için kullanılır. Dış koruma plakası ile kaynaktan oluşabilecek zararlı maddeleri işçilerden uzak tutan bu kaynak maskesi aynı zamanda iç kapak koruma plakası ile kullanıcılara ekstra güvenlik sağlar. Otomatik kararan kaynak başlıkları polikarbon malzeme kullanılarak üretilir. Polikarbonun hafif ve dayanıklı yapısı kaynak başlığının kullanımını kolaylaştırırken iş güvenliğini maksimum seviyede tutar. Kaynak gibi tehlikeli durumların ortaya çıkabileceği işlemler sırasında gerekli malzemelerin kullanılması iş sağlığı ve güvenliği açısından oldukça önemlidir. Bu tür işlemler yüksek sıcaklıklarda gerçekleştirildiğinden kıvılcımlar sebebi ile yangın çıkabilme ihtimali vardır. Bu sebeple bu tür işlemler sırasında kıvılcım önleyici özelliğe sahip olan dayanıklı ve hafif malzemelerin kullanılması gerekir.